خبرگزاری رویترز با استناد به گزارش‌های رسانه‌های ایران و اظهارنظر تجار، مدیران و سهامداران عمده یا اصلی فهرستی از پروژه‌های نیمه تمام صنایع پتروشیمی ایران تهیه کرده است. این فهرست نشان می‌د‌هد بلندپروازی مقامات مسئول در ایران برای استفاده بهینه از ذخایر نفت و گاز این کشور، برنامه‌ریزی قابل اطمینان و مدیریت پاسخگو ندارد. ۱. پتروشیمی خراسان
تأسیس فاز دوم پروژه پتروشیمی خراسان سال ۱۳۹۴ تصویب شد و قرار بود ۶۶۰ هزار تن اوره و چهار هزار تن ملامین در سال تولید کند. شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین (به‌اختصار: تاپیکو) که از سهامداران اصلی این پروژه است، تابستان ۱۳۹۸ اعلام کرد که پروژه فاز دوم پتروشیمی خراسان هنوز آغاز نشده، چون منابع آبی کافی برای تهیه محصولات خود ندارد.
۲. صنایع پتروشیمی کرمانشاه
افزایش ظرفیت این صنایع برای تولید ۱۲۰ هزار تن پروپیلن به دلیل کمبود آب متوقف شده است. پروپیلن، دومین ماده پایه صنعت پتروشیمی از نظر میزان مصرف در دنیاست.
مدیر این پروژه به رویترز گفته است این پروژه که تمام مجوزهای لازم را در اختیار دارد، قرار بود تا سال ۲۰۱۸ میلای تمام و راه‌اندازی شود اما تا کنون (پاییز ۲۰۱۹ میلادی) تنها ۳۰ درصد آن تکمیل شده است. او تاریخ جدید تکمیل پروژه را سال ۲۰۲۲ میلادی اعلام کرده است.
۳. پروژه پتروشيمی فيروزآباد ، صنايع مرتبط
این پروژه با هدف تولید اتیلن به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار در سال یک دهه پیش آغاز شد اما حال مدیران آن می‌گویند “نیاز این پروژه به آب درست ارزیابی نشده بود و پروژه به دلیل کمبود آب ناتمام مانده است”. شرکت پتروشیمی فسا و شرکت پتروشیمی داراب که هرکدام مالک ۳۰ درصد از سهام پروژه پتروشیمی فیروزآباد هستند به درخواست رویترز برای اظهارنظر در این زمینه پاسخ نداده‌اند.
چهار پروژه صنعتی دیگر که قرار بود از اتیلن تولیدی فیروزآباد استفاده کنند هم تعطیل شده‌اند. شرکت‌های مرتبط با این پروژه‌ها پتروشیمی جهرم، داراب ، استهبان و فسا پتروشیمی هیچ‌کدام حاضر به اظهارنظر در این زمینه نشدند.
۴. پتروشیمی گلستان
۱۲ سال پس از خرید زمینی به منظور راه‌اندازی پتروشیمی گلستان هنوز خبری از افتتاح آن در دست نیست. مقامات مسئول در گفتگو با شبکه دولتی رادیو و تلویزیون ایران، کمبود آب را دلیل به تأخیر افتادن این پروژه عنوان کردند. پتروشیمی گلستان قرار بود ۶۷۷ هزار تن آمونیاک و بیش از یک‌هزار تن اوره در سال تولید کند. مسئولان این پروژه هم به پرسش‌های رویترز پاسخ نداده‌اند.
۵. پتروشیمی کوهدشت
هفت سال پس از آغاز افتتاح رسمی پروژه پتروشیمی کوهدشت، خبرگزاری تسنیم نوشته است که این پروژه “یک زمین خالی حصارکشی شده است”. پتروشیمی کوهدشت قرار بود سالانه ۱۱ هزار تن ایزوبوتان، ۸۰ هزار تن دو اتیل گزانول و ۴۵ هزار تن اتیلن تولید کند. یکی از تاجران آشنا به این پروژه گفته است عدم تأمین منابع آب و دسترسی مشکل به مواد اولیه دلیل تأخیر در این پروژه است.
ایران منابع آبی کافی برای تولید محصولات پتروشیمی با حجم بالا ندارد، با این حال ده‌ها پروژه پتروشیمی در این کشور در حال اجراست
۶. پتروشیمی دنا
کشاورزان اطراف مجتمع پتروشیمی دنا در بویراحمد به شدت نگران تأثیر این پروژه بر منابع آب منطقه هستند. خبرگزاری ایرنا میگوید ۸۵ درصد از آب مصرفی استان کهگیلویه و بویراحمد در حوزه کشاورزی، ۱۲ درصد خانگی و سه درصد در بخش صنایع است. دولت خواستار تغییر الگوی مصرف آب است.
اما مشکل اینجاست که تأمین تسهیلات پروژه پتروشیمی دنا به ۱۵ میلیون مترمکعب آب در سال نیاز دارد و موجب اعتراض گسترده کشاورزان این منطقه شده است. خبرگزاری رویترز نوشته صنایع پتروشیمی دنا حاضر به اظهار نظر در این مورد نشده است.
۷. پتروشیمی خمین
کمبود آب در خمین، در استان مرکزی مشکلی جدی است. اما دولت ایران تصمیم داشت اینجا هم کارخانه پتروشیمی راه‌اندازی کند. پتروشیمی خمین بنا بود با استفاده از مواد اولیه تولید شده در پالایشگاه‌های اصفهان و شازند سالانه ۱۸۵ هزار تن پلی پروپیلن تولید کند. رویترز نوشته است راهی برای تماس با مدیران این پروژه پیدا نکرده است.
۸. فاز دو پالایشگاه شیراز
در فاز دو پالایشگاه شیراز که نزدیک پارک ملی بمو در شمال شیراز واقع شده، قرار بود روزانه ۱۲۰ هزار بشکه نفت پالایش شود. مخالفت گسترده فعالان محیط‌زیست و ساکنان اطراف پالایشگاه موجب تأخیر در این پروژه یک‌میلیارد و ۵۰۰ هزار دلاری شده است. با این‌حال نمایندگان این منطقه در مجلس شوری اسلامی تأکید دارند که این پروژه نباید از استان فارس خارج شود. پالایش نفت شیراز به درخواست رویترز برای اظهارنظر در این مورد پاسخ نداده است.
۹. پالایشگاه اصفهان
پالایشگاه نفت اصفهان که طبق طراحی به هشت میلیون مکعب آب در سال نیاز دارد، این آب را از رودخانه زاینده‌رود تأمین می‌کرد. این پالایشگاه حال به دلیل خشکسالی با کمبود منابع آب مورد نیاز خود مواجه است. حشمت الله ابراهیمی، مدیر اجرایی پالایشگاه سال ۲۰۱۸ گفته بود در صورتی که راه حل بلندمدت برای این مشکل پیدا نشود۵۰ درصد از ظرفیت پالایشگاه از کار می‌افتد.
۱۰. پالایشگاه آبادان
پالایشگاه آبادان، یکی از بزرگترین پالایشگاه‌های ایران در سال ۲۰۱۸ مجبور شد برای مدتی فعالیت خود را متوقف کند. دلیل این توقف آسیب‌دیدگی لوله‌های آب بود.
به گفته رئیس روابط عمومی پالایشگاه نفت آبادان کاهش میزان آب رودخانه کارون و افزایش شوری آب این رودخانه به لوله‌ها آسیب زده است. علت شوری آب کارون، سدی است که در یک دره نمکی در مسیر این رودخانه ساخته شده است. این سد هم یکی دیگر از فاجعه‌های زیست‌محیطی ایران خوانده می‌شود.
۱۱. پتروشیمی شازند
پتروشیمی شازند برای دسترسی به آب‌های زیرزمینی چاه‌هایی عمیق حفر کرده است. خبرگزاری دولتی ایرنا میگوید حفر و برداشت آب از این چاه‌ها فعالان و کارشناسان محیط زیست را به شدت نگران کرده است.
یکی از مسئولان این شرکت به خبرگزاری رویترز گفته است که دنبال پیمانکاری برای اجرای یک پروژه ۱۰ میلیون یورویی با هدف بازیافت فاضلاب مراکز شهری برای پتروشیمی شازند است./کانال دویچه وله
