به گزارش خبرنگار ایلنا، نانوایی‌ها در ایران یکی از مهمترین مراکز مراجعات روزانه مردم هستند. در طول دوره کرونا، یکی از مشاغلی که تقریبا هیچگاه تعطیل نشد، شغل کارگران خباز و نانوایان بود. در دوره بحرانی فعلی که مردم در تامین نیازهای اولیه خود در سختی و تنگنا به سر می‌برند، کارگران خباز از این جهت که مهمترین کالای معیشتی مردم را تولید می‌کنند، نقش بسیار مهمی در امنیت معیشتی و غذایی مردم دارند. با این حال در دوره کرونا، آنطور که کارگران و نمایندگان آنها در این بخش می‌گویند، دولت و نهادهای حمایت اجتماعی و درمانی کشور به نظر می‌رسد برای حمایت مالی و درمانی از این قشر در معرض خطر، تمهید چندانی ندارند.
فقدان خدمات بهداشتی برای کارگران
طی هشت ماه گذشته و در زمانه جولان ویروس کرونا در کل کشور، کارگران خباز همیشه در محل کار خود حاضر بودند و با تمام توان به تامین نان به عنوان نیاز اولیه عموم مردم کمک کردند. با این حال، دولت و وزارت بهداشت به نظر می‌رسد درباره این کارگران، فقط به ارائه توصیه‌های بهداشتی، آن هم به شکل دستوری و از بالا اکتفا کرده اما هیچ گونه تسهیلات یا حمایتی برای رعایت این ضوابط مراقبتی و بهداشتی برای کارگران ایجاد نکرده است.
این در حالی است که این کارگران به دلیل تماس مدام از یکسو با خمیر، آرد و مواد اولیه نان، نیاز به رعایت بهداشت شخصی بالایی دارند و از سوی دیگر، به دلیل تماس با انواع و اقسام مراجعین برای خرید نان، در معرض خطرات بسیاری به لحاظ ابتلا به کرونا و به خطر افتادن سلامتشان و نیز امکان انتشار ویروس در جامعه قرار دارند.
علی یزدانی (رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران خباز کشور) در گفتگو با ایلنا، درباره وضعیت بهداشتی و درمانی کارگران خباز در دوره کرونا می‌گوید:
«در وضعیت فعلی، کارگران خباز درآمد و دستمزد مناسبی ندارند و نمی‌توانند از جیب خودشان ضوابط بهداشتی دوره کرونا را به راحتی تامین کنند. به همین خاطر و به دلیل حساسیت شغلی این کارگران، باید دولت و نهادهای درمانی کشور به این کارگران و کلا صنف خبازان، توجه ویژه‌ای را انجام دهد. مثلا باید لوازم مراقبتی و ماسک رایگان از سوی وزارت بهداشت و دولت در اختیار نانوایی‌ها قرار بگیرد. متاسفانه تاکنون چنین اقدامی صورت نگرفته است.»
نگرانی‌ها درباره کرونا و دغدغه کارگران خباز از ابتلا به این ویروس عفونی، تقریبا در سراسر کشور احساس می‌شود. در کردستان و شهر مریوان و سرو آباد نیز یکی از نمایندگان کارگران خباز می‌گوید وضعیت آنها به لحاظ خدمات بهداشتی و درمانی چندان مناسب نیست.
عبدالله بلواسی (عضو هیات مدیره انجمن صنفی کارگران خباز مریوان و سروآباد) درباره وضعیت بهداشتی و درمانی کارگران خباز به ایلنا می‌گوید: «کارگران خباز روز به روز دردسر و مشکلات بیشتری را در دوره کرونا متحمل می‌شوند. این کارگران به دلیل تماس‌های مکرر با مردم که از اقشار مختلف و کثیری هستند و بعضا قواعد مراقبتی را نیز با دقت رعایت نمی‌کنند، واقعا رعایت پروتکل‌های بهداشتی برایشان به کار بسیار سختی تبدیل شده است. مثلا شما فرض کنید یک نفر برای دریافت نان، پول نقد می‌دهد و یکی دیگر، کارت می‌کشد. یکی دیگر نان را بارها لمس می‌کند و تکان می‌دهد یا به میز تحویل نان دست می‌زند و مسائلی از این قبیل. علاوه بر این، کارگران خباز به دلیل گران بودن لوازم بهداشتی و مراقبتی از قبیل ماسک، محلول و ژل ضدعفونی، تقریبا هیچ حفاظتی در مقابل کرونا و انتقال آن ندارند. هرچند واقعا با تمام توان رعایت می‌کنند اما مسئولان باید ماسک و لوازم بهداشتی را برای کارگران خبازی‌ها رایگان کنند تا این پروتکل‌ها با شکل بهتری رعایت شود.»
دستمزد ناچیز کارگران خباز
در کنار وضعیت نامناسب بهداشتی کارگران خباز و فضای غالبا پررفت و آمد نانوایی‌ها، این کارگران از وضعیت دستمزدی، بیمه‌ای و مزایای شغلی خود نیز در سال‌های اخیر رضایت ندارند. کارگران می‌گویند وضعیت دستمزدی‌شان به حدی وخیم است که بسیاری از آنها عملا هیچ درآمدی ندارند؛ در نتیجه آنها غالبا مجبورند این شغل را ترک کنند و به سراغ مشاغل دیگری بروند.
بلواسی که نماینده کارگران خباز در مریوان است، در خصوص وضعیت معیشتی و دستمزد کارگران خباز به ایلنا می‌گوید:
«دستمزد کارگران خباز در وضعیت کنونی بسیار ناچیز است و حتی یک سوم هزینه زندگی آنها نیست. همین الان یک قوطی روغن نباتی ساده در اینجا صد هزار تومان است. شما در نظر بگیرید دستمزد روزانه کارگران در مریوان بین ۳۰ الی ۵۰ هزار تومان است. یعنی کارگر باید سه الی چهار روز در نانوایی که شغل بسیار سختی است، کار کند تا بتواند یک قوطی روغن بخرد. دستمزد کارگران در اینجا حتی از حداقل دستمزد قانونی هم بسیار پایین‌تر است. دولت هم هیچ نظارتی ندارد. ما کارگران خباز زیادی را در این مدت دیده‌ایم که به خاطر دستمزد بسیار پایین در این مدت، به ناچار شغلشان را ترک کرده‌اند و کولبر شده‌اند. در کولبری هم آن مخاطرات عجیب جانی برایشان آفریده می‌شود. اما در وضعیت فعلی، کارگران چاره دیگری ندارند.»
به نظر می‌رسد وضعیت دستمزدی و معیشتی کارگران خباز در مناطق غیر مرکزی کشور، بسیار نامناسب است. اما در مناطق مرکزی نیز به رغم وجود امکانات بیشتر، این کارگران در وضعیت معیشتی و دستمزدی مناسبی قرار ندارند.
علی یزدانی که رئیس انجمن صنفی کارگران خباز اصفهان است، می‌گوید: «به طور کلی نان یک کالای سیاسی است. به همین خاطر همیشه باید در دسترس مردم باشد و مردم بتوانند آن را به راحتی بخرند. در عین حال، دولت باید به فکر افزایش دستمزد و حمایت اجتماعی فوری از کارگران باشد. در حال حاضر، درآمد خبازان در کل کشور بسیار اندک است. آنها از تامین حداقل‌های معیشتی خود ناتوانند. مسئولانن باید دقت کنند که خبازان، با وجود فشارهای بسیار در دوره کرونا، هیچگاه تولید خود را کاهش ندادند و در تمام مدت کرونا با وجود تنگناهای بسیار، کار و تولید کرده‌اند.»
سوال: دولت چه کند؟
جواب: حمایت معیشتی و بهداشتی
در چنین تصویری از وضعیت نامناسب بهداشتی، دستمزدی و معیشتی کارگران خباز که در کل کشور با درجات متفاوت حاکم است، به نظر می‌رسد دولت و نهادهای حمایت اجتماعی و درمانی، نقش و مسئولیت مهمی در حفاظت از سلامت و معیشت کارگران خباز دارند. کارگران خباز در این خصوص معتقدند دولت باید خدمات بهداشتی و درمانی را برای مقابله با کرونا برای آنها در دسترس و رایگان کند؛ چون این کارگران بیشتر از طبقات دیگر، در معرض ابتلا و مرگ و میر ناشی از این ویروس قرار دارند.
عبدالله بلواسی درباره سیاست‌های دولت در خصوص کارگران خباز می‌گوید:
«البته ما امید چندانی به این نداریم که دولت به تقاضاهای ما کارگران و به خصوص کارگران خباز گوش کند؛ دولت می‌توانست دو کار مهم را باید برای این کارگران انجام دهد: نخست اینکه برای تامین هزینه‌های این کارگران، بن کالاهای اساسی را به آنها اختصاص دهد؛ به طوری که کارگران دست‌کم بتوانند نیازهای اساسی خود و خانواده‌شان را تامین کنند؛ دومین کار این است که هزینه درمان و نیز لوازم بهداشتی و مراقبتی را برای این کارگران، رایگان کند.»
اما علی یزدانی، راه‌حل دیگری را برای بهبود وضعیت کارگران خباز اضافه می‌کند: «به نظر من یک راه‌حل این است که دولت به خبازان سوبسیدهای حمایتی بیشتر و گسترده‌تری تخصیص دهد تا خبازان برایشان کار در این بخش صرفه داشته باشد و از عهده تامین هزینه‌های زندگی‌شان برآیند. میزان سوبسیدهای کنونی بسیار اندک است و فشار زیادی به خبازان وارد می‌شود. بسیاری از کارگران این بخش زیرخط فقر هستند. از سوی دیگر قیمت‌گذاری واحدی هم بر این بخش حاکم نیست و دولت خبازان را به حال خود رها کرده است. در یک کلام، به نظر می‌رسد هیچ برنامه‌ای برای نان و نانوایان و نان نانوایان در کشور وجود ندارد.»
این یک واقعیت است که در شرایط فعلی بحران کرونا در کشور و در سطح جهانی، دست‌کم تا سال ۱۴۰۰ این ویروس مهمان همه ما خواهد بود. در این میان نان، مهمترین و بدیهی‌ترین نیاز روزانه مردم ایران است و موضوع تامین نان برای عموم مردم، مثل همیشه و به خصوص در دوره کرونا اهمیتی دوچندان خواهد داشت.
اکنون با تداوم اپیدمی کرونا، کارگران خباز نقشی کلیدی در تامین نیازهای اولیه کشور دارند و ناامنی معیشتی، دستمزدی و بهداشتی این کارگران، از یکسو به اقتصاد و معیشت عموم مردم صدمه جدی خواهد زد و از سوی دیگر، به دلیل فضای پرتردد و جمعی نانوایی‌ها، می‌تواند علاوه بر افزایش ابتلای کارگران خباز، این مکان‌ها را به یکی از کانال‌های شیوع و گسترش کرونا در کشور بدل کند.
به همه این دلایل، لازم است در خصوص ایجاد تور حمایت اجتماعی و بهداشتی برای این کارگران، هرچه سریعتر اقداماتی از سوی دولت و وزارت بهداشت صورت پذیرد. به هر حال، نان را از هر طرف که بخوانیم، نان است و نقش پایه‌ای آن، در تامین نیاز غذایی عموم مردم و به خصوص مردم عادی، غیرقابل انکار.
