پیکر یخ زده فرهاد نوجوان کولبر ۱۴ ساله، ۲۹ آذر پس از چهار روز جستجو در حالی که دست های مشت کرده اش یخ زده بود، در ارتفاعات تەته سروآباد از توابع استان کردستان پیدا شد. ٤ روز پیش از این نیز پیکر بی جان آزاد برادر بزرگتر فرهاد که او هم تنها ۱۷ سال داشت در همان حوالی پیدا شد.
این سرنوشت دو نوجوانی است که از فرط فقر و گرسنگی در اوج زمستان وحشتناک ارتفاعات کردستان به کول بری روی آورده بودند. آنان در عوض مبلغی ناچیز باری گاها دوبرابر وزن خود را از مناطق صعب العبور به داخل ایران، حمل میکردند. فرهاد و آزاد خسروی تنها قربانیان این وضعیت غم انگیز نیستند. با استناد بە آمار بە ثبت رسیدە در مرکز آمار سازمان حقوق بشری هەنگاو تنها طی سالهای ۲۰۱٨و ۲۰۱۹میلادی ۷ کولبر زیر ۱٨ سال به دلیل تیر اندازی مستقیم نیروهای مرزبانی ایران، کشته ۳ نفر زخمی و اخیرا ۲ نفر بر اثر گرسنگی و یخ زدگی جان باخته اند. مرگ تراژدیک فرهاد و آزاد بار دیگر ضروت پرداختن به مقوله کودکان کولبر را هویدا ساخت. هویت کامل این کولبران در مرکز آمار سازمان حقوق بشری هەنگاو موجود می باشد.
بر اساس معیار مندرج در ماده ۱ کنواسیون جهانی حقوق کودک، کلیه افراد زیر ۱٨سال کودک به شمار می آیند. همچنین ماده ۶ این کنوانسیون دولتها را مکلف به شناسایی حق ذاتی حق برحیات و تضمین بقا و رشد کودک نموده است. بر اساس ماده ٩ قانون مدنی قواعد این کنوانسیون در حکم حقوق داخلی به شمار وبرای دولت ایران الزام آوراست.
اما از سوی دیگرواژه کولبر در ادبیات حقوقی ایران نمودی نیافته است. تنها در قانون سازماندهی مبادلات مرزی و آیین¬نامه آن (١٣٨٤) و هم¬چنین آیین¬نامه ساماندهی مبادله در بازارچه¬های غیر رسمی موقت مصوب ٩٦/٥/٧ هیأت وزیران اشاره غیر مستقیم اشاره ای به کولبران مرزی شده و وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف به صدور کارت تردد مرزنشینی برای کسانی¬ شده که ٣ سال در حدود ٢٠ کیلومتری از نقطه صفر مرزی در استان¬های آذربایجان غربی، کردستان کرمانشاه زندگی می¬کنند.
عمده کولبران مناطق مرزی، با اخذ چنین کارتی و با لحاظ امتیازات پیش بینی شده خود را محق به فعالیت تجاری و اقتصادی در آن سوی مرز از طریق حمل بار، می¬دانند. نیازمند تصریح است این چنین کارت ترددی مبین حقوق مکتسب افراد بوده و لذا به سهولت نمی¬توان حقوق ایجادی را انکار نمود. پر واضح است که کالاهای موجود عمدتا متعلق به نامبردگان نبوده و آنان صرفا وظیفه حمل کالا تا مقصد مشخص را به عهده دارند. به لحاظ فقدان آگاهی نسبت به علقه موجود میان صاحب کالا و کولبر، نمی¬توان مصادیقی از تعاریف قانونی نظیر کارگر و کارفرما در قانون کار یا اجیر و مستأجر در قانون مدنی را بر آن منطبق دانست./ هه نگاو
