ماهنامه خط صلح _ کولبری و سوختبری، مشاغلی مشقت‌بار هستند که درصد قابل‌توجهی از شهروندان به دلیل فقدان فرصت‌های شغلی مناسب و برابر به آن‌ها مشغول هستند. هر سال تعداد زیادی از کولبران و سوختبران در پی تیراندازی نیروهای نظامی در ایران، سقوط از کوه و سرمازدگی مجروح و کشته می‌شوند.
در تاریخ پنجم فروردین ماه سال جاری، خبری مبنی بر کشته شدن یک کولبر جوان با هویت «سوران عبدی» در مناطق مرزی بانه منتشر شد. این کولبر هدف تیراندازی نیروهای نظامی بدون اخطار قبلی قرار گرفته بود و در حین انتقال به بیمارستان، در پی شدت جراحات وارده جانش را از دست داد. سوران عبدی پس از «پیمان احمدی»، دومین کولبر کشته شده در سال جدید (۱۴۰۳) تا تاریخ پنجم فروردین بود. روایت زندگی سوران کمی متفاوت و البته تأمل برانگیز است نسبت به آن‌چه انسان‌ها را وادار به کولبری می‌کند. سوران، در سال ۱۳۹۲ بازیگر نقش «دیاکو» در فیلم «بدرود آنالوگ»، دومین فیلم بلند تولیدی حوزه‌ی هنری استان کردستان به نویسندگی و کارگردانی هیوا امین‌نژاد، هنرمند اهل بانه بود. هیوا امین‌نژاد پس از انتشار خبر کشته شدن سوران عبدی، مطلبی تأمل برانگیز در صفحه‌ی شخصی خود در اینستاگرام منتشر کرد. او نوشت:
خبر کوتاه بود و جانکاه. بدرود ‘سوران’ جان بازیگر فیلم ‘بدرود آنالوگ’
کی؟
–امشب
چی شد؟
-شهید نان
سکوتی سنگین و یادآوری همه‌ی پلان‌های فیلم و روزهای سر صحنه… سوران بچه‌ای خوش‌سیما و باهوش بود که در اولین تست برای نقش ‘دیاکو’ در فیلم ‘بدرود آنالوگ’ انتخاب شد. همه‌ی روزهایی که همراه گروهمان بود جز همدلی و ادب چیزی از او ندیدیم. چنان شوک شده‌ام که نمی‌دانم از کدام خاطره‌اش بنویسم اما مطمئنم که چنین مرگی حق آن جوان پرانرژی و رعنا نبود. اما به تفنگی که سینه‌ی سوران را نشانه گرفت می‌گویم: به خود غره نباش که یک بازیگر گرسنه‌ی سینما را شهید کرده‌ای، لعنت به صدا، دود و وجودت.
سوران عبدی، متاهل و پدر فرزندی بود که هنوز به دنیا نیامده. فرزندی که چند ماه بعد چشم به جهان می‌گشاید و سال‌ها بعد، از سرنوشتی که برای پدرش رقم خورد، با خبر خواهد شد. سرگذشت سوران اما می‌توانست متفاوت باشد. او در صورت برخورداری از رفاه برابر با همگان، می‌توانست دوره‌های بازیگری را بگذراند و به آن‌چه برایش تلاش کرده بود برسد.
کولبری روایت جان برای نان است. بر اساس گزارش سالانه‌ی مرکز آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در سال ۱۴۰۲، قتل ۲۹ کولبر (باربر مرزی) و زخمی شدن ۳۵۳ نفر از آنان توسط نیروهای مرزبانی و انتظامی ثبت شده است. هم‌چنین ۱۱ کولبر دیگر نیز به واسطه‌ی شرایط اقلیمی و جغرافیایی مانند سرمازدگی و سقوط از ارتفاع دچار حادثه شدند که از این تعداد ۶ کولبر زخمی و ۵ کولبر جان باختند. سوران عبدی با تنها ۲۲ سال سن –همانطور که اشاره شد—دومین قربانی در سال جاری است. قابل ذکر است که هر سال گزارشاتی نیز در خصوص قتل حیوانات بارکش کولبران منتشر می‌شود که معمولاً حاوی صحنه‌های دلخراش است.
در کنار کولبری، سوختبری نیز شغلی‌ست که به دلیل فقدان فرصت‌های شغلی در سیستان‌و‌بلوچستان وجود دارد و شهروندانی به ناچار به آن مشغول هستند. بر اساس گزارش مرکز آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در سال ۱۴۰۲، هم‌چنین طی سال گذشته ۲۹ سوختبر در پی شلیک نیروهای نظامی کشته و ۲۵ نفر مجروح شدند.
تقریباً روزی نیست که اخباری مرتبط با ضرب‌و‌شتم، مجروح یا کشته شدن سوختبران و کولبران منتشر نشود. عدم فراهم آوردن فرصت‌های شغلی مناسب از سوی دولت و نهادهای مربوطه، منجر به ایجاد مشاغل کاذبی هم‌چون سوختبری و کولبری می‌شود. تاکنون افراد و نهادهای مرتبط به جز وعده‌های فراهم کردن شغل که اغلب عملی نشده و در حد وعده باقی مانده، قدمی برای حل معضل کولبری و سوختبری برنداشته‌اند. کولبران می‌گویند عدم درآمدزایی به دلیل نداشتن شغل مناسب موجب می‌شود که به ناچار به کولبری روی آورند. در این میان زنانی نیز هستند که برای کسب درآمدی ناچیز به جدال با مرگ می‌روند. روایت کولبران از اتفاقاتی که طی عبور از مسیرهای صعب‌العبور برایشان رخ می‌دهد، دردناک است؛ هدف تیراندازی بی‌ضابطه نیروهای نظامی قرار می‌گیرند، از کوه سقوط می‌کنند، دچار سرمازدگی می‌شوند و جان خود را از دست می‌دهند. مین‌های به جا مانده از جنگ ایران و عراق نیز در این میان خطرات جبران‌ناپذیری هم‌چون مرگ را برایشان به همراه دارد.
ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست که تعداد کولبران در فصول سرد سال بیش‌تر می‌شود. زیرا در فصول سرد، برای کارگران فصلی و ساختمانی، کار چندانی وجود ندارد و آن‌ها به ناچار مجبور می‌شوند جهت کولبری به کوهستان‌ها پناه ببرند.هرانا ۰۲/۰۲/۱۴۰۳
